Is het mogelijk zijn paard “blootsvoets” te laten (zonder hoefijzers)? De meeste mensen menen dat een paard zonder ijzers is als een auto zonder banden... onmogelijk om vooruit te komen!
Toch is het, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, wel mogelijk om zijn paard onbeslagen te laten, ook paarden die op hoog niveau aan competities deelnemen (met inbegrip van endurance-wedstrijden op topniveau!). Het paard is een steppedier, gemaakt om blootsvoets lange afstanden op verschillende bodemtypes af te leggen. De mens heeft de leefomstandigheden van het paard volledig gewijzigd en hoefijzers uitgevonden om zijn voeten te beschermen. Steeds meer mensen (eigenaars, ruiters maar vooral ook hoefsmeden en dierenartsen) trekken echter het nut van hoefijzers in twijfel. Ruiters denken vaak dat hun paard beter loopt met ijzers. Maar meestal is het omgekeerd. Als dierenarts gespecialiseerd in orthopedie, kreeg ik dagelijks te maken met klachten rond kreupelheid aan de voorbenen. Vaak liep het paard al minder kreupel nadat ik zijn ijzers er had afgehaald en het liet draven zonder. Persoonlijk ontdekte ik de voordelen van het “blootsvoetse” paard na de aankoop van mijn laatste dressuurwedstrijdpaard. Ik had dit paard overgenomen van iemand die het niet goed genoeg meer vond presteren. Ik constateerde al gauw dat het paard geen zin meer had om te lopen; de werksessies verliepen uiterst moeizaam. Ik veranderde van hoefsmid en van ijzers zonder al te veel resultaat. Tot op de dag dat ik zijn hoefijzers eraf haalde... zijn gangen verbeterden, het paard werd energieker en het werd een plezier om het te berijden. Sindsdien zijn al mijn paarden onbeslagen. Niet alleen hebben ze nu mooiere gangen, het is ook gedaan met de stress en de kreupelheid wanneer een paard zijn ijzers verliest vlak voor de wedstrijd... Tijdens die wedstrijden heb ik verschillende ruiters ontmoet die soortgelijke ervaringen hadden gekend. Ik probeer mijn klanten niet te overtuigen om hun paarden zonder ijzers te laten, en in een aantal gevallen en bij bepaalde ziekten is het aangeraden om het paard te beslaan. Toch zijn degenen die het geprobeerd hebben over het algemeen overtuigd van de voordelen van “blootsvoets”. Wat zijn de nadelen van hoefijzers (klassieke ijzers)? Ze hebben een drastische vermindering van de hoornkwaliteit tot gevolg. Ze verminderen de beweging van de hoornschoen bij de impact (en verminderen dus de mogelijkheid tot schokabsorptie). Ze verhogen de trillingsfrequentie in de voet bij de impact. Ze verhogen de druk op het straalbeen via de pees van de diepe buiger. Ze verminderen de visco-elastische vervorming (en dus de aanpassing) van de voet aan onregelmatige ondergronden. Ze verminderen de druk op het straalkussen (en hebben dus een vermindering van de schokbreking en van de bloedsomloop in de voet tot gevolg). Ze verminderen de gevoeligheid. Ze vervormen de hoef, vooral bij het jonge paard (jonger dan 6 jaar). Ze verhinderen de natuurlijke sleet van de voet (op een beslagen hoef, zal de hiel slijten maar niet de toon, wat een hoekwijziging tot gevolg heeft). Ze verhogen het risico op kwetsuur wanneer de benen elkaar raken of bij schoppen door andere paarden. Wat zijn de voordelen van een onbeslagen paard? Het hoefmechanisme kan functioneren zoals de natuur dat heeft voorzien. Betere schokabsorptie tijdens de impact. Minder druk op de caudale structuren van de voet (straalbeen). Minder kreupelheid indien het correct bekappen gecombineerd wordt met de nodige variatie in management (aangepaste omgeving, beweging, bodem en voeding). Het paard zal minder snel uitglijden op asfalt en beton dan een beslagen paard. Een onbeslagen paard is minder een gevaar voor zichzelf (minder kans op kwetsuur wanneer de benen elkaar raken), voor zijn weigenoten en voor de ruiter/eigenaar (wanneer uw paard op uw voet gaat staan of schopt, zal dat inderdaad minder pijn doen dan met ijzers!). Maar het volstaat niet alleen de ijzers eraf te halen. De eigenaar zal een aantal voorzorgsmaatregelen moeten nemen. Eerst en vooral moet het paard correct en regelmatig bekapt worden. Een paard dat hoefijzers heeft gehad, heeft een aanpassingsperiode nodig omdat het hoorn (door het beslaan) zeer zwak is geworden. Daarom moet extra worden opgelet totdat het hoorn een uitstekende kwaliteit terugvindt. Bij sommige paarden gaat dat zeer snel, bij andere duurt het soms een jaar. Wat moet men doen nadat men de hoefijzers heeft verwijderd? Zorgen voor een aangepaste bekapping, zodat de voet een goede anteroposterieure en lateromediale balans krijgt (d.w.z. een goede en stabiele beenstand). Ook moeten de randen van de hoornwand goed afgerond zijn om te vermijden dat deze breken. Voor het bekappen is het raadzaam een beroep te doen op professionele hulp, tenzij u zelf uitgebreid getraind bent in natuurlijk bekappen. In het laatste geval is het nuttig uw werk regelmatig te laten controleren door een professionele “natuurlijke bekapper” (hoefsmid of dierenarts). Tot slot moet het paard in een aangepaste omgeving worden geplaatst zodat de hoef en het hoorn hun oorspronkelijke kwaliteit kunnen terugvinden, met andere woorden voldoende bewegingsvrijheid op wisselende – harde en zachte – ondergrond. (In ideale omstandigheden leven de paarden 24 uur per dag in vrijheid met toegang tot een schuilplaats {met op zijn minst gedeeltelijk een harde ondergrond} en met minimaal één ander paard als gezelschapsdier. Paarden die in vrijheid leven, hebben ook minder kans op kolieken en been- of ademhalingsproblemen, voornamelijk van allergische aard. Bovendien zal uw paard gelukkiger en evenwichtiger zijn. Opgelet: al deze opmerkingen zijn enkel van toepassing op gezonde dieren! Als uw paard aan een of andere ziekte lijdt, raadpleegt u best eerst uw gespecialiseerde dierenarts. Ook moet men bij een onbeperkte weidegang de nodige waakzaamheid betrachten met het oog op overgewicht en hoefbevangenheid (vooral in de zomer, herfst en lente) en voldoende voer voorzien in de winter (zie artikel over paarden in de wei). Het paard is een gevoelig dier en daarom moet elke overgang langzaam aan gebeuren. Als u bijvoorbeeld iets aan de voeding van uw paard wijzigt, doet u dit geleidelijk aan. Hetzelfde geldt voor een verandering van management. Een ander voorbeeld: indien uw paard niet gewend is aan de wei, moet u het in het begin goed in het oog houden om ongelukken te vermijden (zie artikel over management). En zo moet u, als u uw paard van zijn hoefijzers ontdoet, het lopen op straat en op wisselende ondergronden geleidelijk aan opvoeren. Het is (voor gezonde paarden) aangeraden om te beginnen met 1 of 2 keer 10 minuten per dag gedurende een week of twee. U voert dit geleidelijk aan op en houdt de hoeven goed in het oog. Vaak en vooral in het begin kan het nuttig zijn een hoefverharder aan te brengen op het distale deel van de hoornwand. Een specifiek voedingssupplement kan uw paard in de overgangsperiode helpen. In een aantal zeldzame gevallen zal het noodzakelijk zijn om “boots” te gebruiken: “hoefschoenen” die het paard aankrijgt op straat of op een crossparcours en die er na de werksessie weer worden afgehaald. Er bestaan verschillende “stromingen” van natuurlijk bekappen. Vermijd die stromingen die een radicale bekapping aanprijzen. Indien men binnen een korte tijdsspanne de vorm van de voet verandert, kan dit voor het paard ernstige gevolgen hebben en veel leed veroorzaken. In Groot-Brittannië waarschuwen campagnes van dierenbeschermingsorganisaties en van dierenartsen en hoefsmeden tegen zeer ingrijpende manieren van bekappen, die het paard veel onnodig leed kunnen berokkenen. Enkel dankzij een aangepaste en niet ingrijpende bekapping zal uw paard uiteindelijk onbeslagen door het leven kunnen gaan. U zult sneller plezier beleven met uw paard, op buitenritten, tijdens wedstrijden, enz. Belangrijk om te weten, ongeacht de gekozen manier van bekappen. - Het paard mag in geen geval bloeden, kreupel lopen of pijn hebben na een bekapping (een lichte gevoeligheid op een steenachtige bodem kan in het begin normaal zijn).
- Bij een paard dat volgens de regels van de kunst onbeslagen wordt gelaten (weidegang en harde ondergrond...) is het niet noodzakelijk de steunsels te bekappen. Indien deze echter zeer lang zijn, mogen ze wel bekapt worden (maar niet te veel).
- De voeten moeten lateromediaal en anteroposterieur uitgebalanceerd worden om teveel druk op bepaalde delen van de voet of hoornscheuren (gescheurde hoef) te vermijden. Dit moet gebeuren door en/of onder toezicht van een specialist, d.w.z. een dierenarts-orthopedist of hoefsmid (bij voorkeur voorstander van natuurlijk bekappen).
- Bij paarden die volgens de regels van de kunst onbeslagen worden gelaten (zie eerder), moet zool noch straal worden bekapt. Hieraan mag niet worden geraakt, tenzij sommige delen hiervan bijna loshangen of er sprake is van infectie (vraag in dat geval raad aan een specialist). Door de zool of de straal te bekappen, vallen de zoolcallus en de straal volledig weg en deze delen zijn absoluut noodzakelijk voor een onbeslagen paard. Opnieuw merken we op dat uitzonderingen mogelijk zijn bij een eerste bekapping, in geval van bepaalde ziekten of bij paarden met zeer lange hoeven. Men moet weten dat het regelmatig bekappen van de zool bij een (correct verzorgd) onbeslagen paard het dier zeer gevoelig kan maken op steenachtige ondergronden, met mogelijk bloeduitstortingen of kreupelheid als gevolg.
- Indien uw paard regelmatig hoefzweren vertoont na elke bekapping, is dit niet normaal. Hetzij is de bekapping te ingrijpend (wat gevaarlijk kan zijn voor de gezondheid van het paard), hetzij is er een onderliggend probleem – bijvoorbeeld hoefbevangenheid – en is het aangeraden uw dierenarts te raadplegen.
- Het is belangrijk om de hoornwand goed af te ronden. Dit kan de eigenaar regelmatig zelf doen. Het is snel geleerd en vraagt weinig tijd.
- Vooral in het begin en bij paarden met een slechte hoornkwaliteit, of wanneer u de afstand op de weg of harde ondergrond wilt opvoeren, is het raadzaam een hoefverharder aan te brengen op het distale deel van de hoef.
- Bepaalde voedingssupplementen kunnen een gunstige invloed hebben tijdens de overgangsperiode.
Conclusie De meeste paarden kunnen zonder hoefijzers worden gelaten, zelfs als ze aan wedstrijden deelnemen (zie hieronder een aantal voorbeelden van internationale ruiters die geen ijzers gebruiken). Anderzijds zult u tijd en moeite moeten investeren tijdens de overgang van beslag naar blootsvoets. Het natuurlijk bekappen biedt veel voordelen, zowel voor het paard als voor de ruiter. Om een optimaal resultaat te behalen, bevindt het paard zich ideaal in een aangepaste omgeving (weidegang, onderkomen met een harde ondergrond en voldoende beweging). Dr Barbara Maulet CertES(Orth) MSc Dierenarts, gespecialiseerd in orthopedie bij paarden Aarzel niet om contact met mij op te nemen voor bijkomende informatie of persoonlijk advies:
Dit e-mail adres is beschermd door spambots, u heeft Javascript nodig om dit onderdeel te kunnen bekijken
00 32 2 395 78 88 www.horsevet.be Hieronder vindt u een aantal namen van wedstrijdruiters en trainers die hun paarden onbeslagen laten. RENPAARDEN - Simon Earl, uit Newmarket, Groot-Brittannië, heeft renpaarden die onbeslagen wedstrijden winnen. http://www.simonearlracing.com DRESSUUR ENDURANCE Steeds meer endurance-beoefenaars van topniveau (160 km) nemen aan al de wedstrijden deel met onbeslagen paarden. Zie ook : http://www.equethy.com/competition/endurance.htm De ruiter Les Spark berijdt zijn paarden onbeslagen en zijn toppaard “Magica’s Minstrel” (een volbloed Arabier) is nog nooit gediskwalificeerd wegens kreupelheid. Les Spark berijdt ook een onbeslagen Engelse volbloed op wedstrijdniveau. http://www.fnesaddles.com/uploads/Barefoot/PDF/Endurance%20GB%20mag%20version.PDF EVENTING Zelfs in deze discipline berijden sommige ruiters hun paard zonder ijzers. Zie: http://www.naturalhorsetrim.com/Section_23.htm |